Հետաքրքիր է

Մածնաբերդի Կյուրիկյան իշխաններից Աբաս Բ-ն 1185 թ-ին 12 տարեկան էր, երբ նրա հայրը՝ Կյուրիկե Գ իշխանը, մահանում է, և Աբասը, իր քրոջ խնամակալությամբ, դառնում է Մածնաբերդի իշխանը։ 17 տարեկանում Աբասն ամուսնանում է Զաքարե և Իվանե Զաքարյանների քրոջ՝ Նանա (Վանենի) Զաքարյանի հետ, սակայն երկու տարի անց 19-ամյա Աբասը մահանում է։ Ի հիշատակ երիատասարդ հասակում մահացած ամուսնու՝ Վանենին Դեբեդ գետի նեղ ու ժայռոտ մի հատվածում կառուցում է կամուրջ, որը պատմության մեջ մնացել է որպես Վանենիի կամ Սանահնի կամուրջ անունով։

Կամրջի կառուցման հստակ թիվը հայտնի չէ, քանի որ 1795 թվականին Աղա Մամեդ խանի զորքերը կոտրել և վայր են գցել կամրջի սկզբնամասում տեղադրված խաչքարը, որի վրա եղել է շինարարական արձանագրությունը։ Արձանագրության այն հատվածը, որտեղ գրված է եղել կամրջի կառուցման թիվը, չի պահպանվել, սակայն պահպանված մյուս հատվածներում հանդիպող մարդկանց անուններից կարող ենք կամրջի կառուցման մոտավոր թիվը սահմանել 12-րդ դարի սկիզբ։ Շինարարական այս արձանագրության մեջ նշված է, որ Վանենին՝ իշխանաց իշխան Սարգսի դուստրը և Աբասի կինը, կանգնացրեց այս խաչքարն ու կառուցեց այս կամուրջը ի հիշատակ վաղամեռիկ ամուսնու՝ Աբասի և ի արևշատություն իր ծնողների և եղբայրների։
     Վանենիի կամուրջը միջնադարյան Հայաստանի ինժեներական մտքի լավագույն դրսևորումներից մեկն է։ Սրբատաշ բազալտից կառուցված կամրջի երկարությունը 60 մ է, միաթռիչք է և ունի օրիգինալ լուծում։ Գետի մի կողմում կամրջի կրունկը հենվում է ժայռին, մյուս կողմում՝ գետնին՝ այսպիսով ունենալով տարբեր հորիզոնների վրա գտնվող կրունկներ։ Ցածր կողմից բարձրացող 13 աստիճանների միջոցով երկու կողմերի անհավասարությունը կրճատվում է կենտրոնում։ Կամուրջը մի քանի անգամ ամրացվել է, այդ թվում Ալեքսանդ Թամանյանի նախաձեռնությամբ 1928 թվականին։ 2021 թվականին կամրջի պատերը մաքրվել են խոտածածկույթից։