Արա Պապյանի դամբանական խոսքը Արայիկ Խանդոյանի հուղարկավարության ժամանակ
 Արա Պապյանի դամբանական խոսքը Արայիկ Խանդոյանի՝ Միայնակ գայլի, հուղարկավարության ժամանակ. «Մեծարգո սգակիր ժողովուրդ, Այսօր մենք Եռաբլրի սրբազան հողին ենք հանձնում Արայիկ Խանդոյանին: Արայիկ Խանդոյանը մեկն էր այն սերնդից, որն եկավ լալահառաչ հայրենասիրությունը փոխարինելու անձնվեր հայրենատիրությամբ: Մեկն էր նրանցից, որ երբեք անտարբեր չեղավ իր հայրենիքի ճակատագրի նկատմամբ: Մեկն էր այն ընտրյալներից, որ իր կարճատև կյանքն անմնացորդ նվիրեց իր հայրենիքին: Հիրավի մեկն էր նրանցից, ում մասին Մաթևոս ավետարանիչն ասում է. «կանչվածները շատ են, բայց ընտրյալները՝ քիչ» (Մտթ. 22:14): Արայիկ Խանդոյանը զիվնոր էր, հայրենիքի զինվոր՝ այս բառի ամենալայն իմաստով: Նա ողջ կյանքում զենքը ձեռքին պայքարեց իր հայրենքի ազատագրության համար, պայքարեց բոլոր տեսակի թշնամիների դեմ՝ լիներ այդ թշնամին արտաքին, թե ներքին: Նա մեկն էր հայոց նորագույն դիմադրական շարժման՝ Սասնա ծռեր ապստամբական խմբի: Գիտեմ, ոմանք՝ իբր օրինականության պաշտպաններ, հարցականի տակ են դնելու իմ խոսքերը: Բայց ամենից լավ նրանց նմաններին ժամանակին պատասխանել Միացյալ Ամերիկայի երրորդ նախագահ Թոմաս Ջեֆերսոնը. When injustice becomes law, resistance becomes duty. Երբ անարդարությունը դառնում է օրենք, դիմադրությունը դառնում է պարտականություն: Իսկ հայոց բանաստեղծը շատ ավելի գեղարվեստորեն է ձևակերպել նույն միտքը. Երբ չի մնում ելք ու ճար, խենթերն են գտնում հնար: Ակնհայտ ճշմարտություն է՝ օրենքն օրենք չէ, այլ անօրինականության խարիսխ, երբ ամրագրում է բռնակալի կամայականությունը ժողովրդի կամքի վրա: Կեղծ է ու սուտ այն օրինապաշտությունը, որի հիմքում ապօրինությունն է: Ex injuria jus non oritur – ապօրինության վրա չի կարող օրենք խարսխվել – ասում է իրավունքի կարևորագույն հիմնադրույթներից մեկը: Հետևաբար, ինչպես աստծուն ժխտող մարդը չի կարող ապավինել ատծո ողորմությանը, այնպես էլ օրենքը ոտնահարող վարչախումբը չի կարող թաքվել օրենքի թիկունքում: Մեծարգո ներկաներ, Մարդիկ իրենց կյանքի ընթացքում տարբեր պատվանունների են արժանանում: Ոմանք դրանց արժանանում են ըստ արժանվույն, ոմանք դրանց հասնում են քծնանքով, փողով ու կեղծիքով: Սակայն մեծագույն պատվանունները նրանք են, որոնցով ժողովուրդն է օժտում իր զավակներին: Արայիկ Խանդոյանն արժանացել է ժողովրդի կողմից իր զավակներին տրվող բարձրագույն պատվանուններից մեկին՝ նա ժողովրդի հիշողության մեջ մնալու է որպես հայրենքի նվիրյալ զինվոր: Զինոր, որ անվարան իրեն դրեց հայրենիքի զոհասեղանին, նվիրվեց անսակարկ ու անմնացորդ: Հետևաբար, Արայիկ Խանդոյանի հիշատակը վառ է մնալու հայրենիքի ու ժողովրդի սրտում, քանի կա այդ հայրենիքը և քանի դեռ բաբախում է հայ ժողովրդի սիրտը: Հանգչիր խաղաղությամբ զինվոր: Յիշատակն արդարոց օրհնութեամբ եղիցի եւ վաստակն ապրողաց օրհնեալ եղիցի: Ամէն: Արա Պապյան, |
