Հետաքրքիր է

Օրեր առաջ համացանցում լուր էր տարածվել այն մասին, որ Արցախի Ամարասի վանական համալիրում գտնվող Գրիգոր Լուսավորչի թոռան՝ Սբ Գրիգորիսի տապանաքարը ոչնչացվել է թշնամու կողմից։ Այս կապակցության «Լույս» հիմնադրամը, որը 2019 թվականից զբաղվում էր Ամարասի վերականգնմամբ, հայտարարություն է տարածել, որտեղ մասնավորապես նշվում է, որ համացանցում տարածված լուսանկարը հին է։ Հայտարարությունից պարզ է դառնում, որ լուսանկարում երևացող տապանաքարը պատրաստվել էր 1898թ.-ին Շուշիի հայերի օժանդակությամբ Շուշիի ճարտարապետ Միքայել Տեր-Իսրայելյանցի կողմից։ Սակայն այս տապանաքարը 1990թ-ին ջարդել էին ադրբեջանցի հատուկ ջոկատայինները, երբ վանքն անցել էր նրանց վերահսկողության տակ: Ամարասի վանական համալիրում 2000թ-ի սկզբին պատրաստվել է տապանաքարի կրկնօրինակը և դրվել մասունքարանում: Այսպիսով, 2001թ.-ից ի վեր Ամարասում ներկայացված է եղել Սբ. Գրիգորիս կաթողիկոսի երկու տապանաքար՝ 19-րդ դարի վերջին պատրաստված տապանաքարը մշտապես ցուցադրվել է եկեղեցու ներսում՝ մուտքի մոտ, իսկ նոր տապանաքարը տեղադրված է եղել դամբարանում՝ եկեղեցու խորանի տակ:
     Այնուհանդերձ, հիմնադրամը ցավով նշում է, որ չի բացառում, որ Ադրբեջանի օկուպացիայի ներքո գտնվող Ամարասի վանական համալիրը կարող է թշնամու կողմից ենթարկվել պղծման կամ ամբողջական ոչնչացման, ինչպես Արցախի խորհրդանիշ դարձած հայ կրոնական այլ սրբավայրերն ու պատմամշակութային հուշարձանները, որի վառ օրինակը Շուշիի Սբ. Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին է։
     Հիշեցնենք, որ հայ պատմիչների վկայությունների համաձայն, Ամարասի վանքը հիմնադրվել է 4-րդ դարի սկզբին Գրիգոր Լուսավորչի կողմից, որտեղ 5-րդ դարի սկզբին Սբ. Մեսրոպ Մաշտոցը բացել էր Արցախի առաջին դպրոցը։
     Գրիգոր Լուսավորչի թոռանը` Սբ Գրիգորիսին, ինչպես հայտնի է, բռնել էին հեթանոսները, կապել ձիերին և քարշ տվել առափնյա քարերի վրայով, մինչև նրա մահանալը։ Խորենացին և Բուզանդը հայտնում են, որ Գրիգորիսը նահատակվել է Կասպից ծովի ափին գտնվող Վատնեան կոչվող դաշտում։ Նրա աշակերտները սրբի մարմինը բերել են Ամարասի վանք և թաղել այնտեղ։