««Ձինամո», «նախագա», «հիցուն», «գինիկոլոգ». խոսում են այնպես, ինչպես իրենց հարմար է». Աիդա Ներսիսյան
Հաղորդավարուհի Աիդա Ներսիսյանը երկար տարիներ աշխատել է Հայաստանի պետական հեռուստատեսությունում` վարելով լրատվությանը, արվեստին, կինոյին, գրականությանն ու երաժշտությանն առնչվող, ինչպես նաև ուսումնական հաղորդումներ:
- Ձեզ դո՞ւր է գալիս այն խոսքը, որն այսօր հնչում է հեռուստաէկրանից: - Միանգամից ասեմ` ոʹչ` սկսած հնչյունի, բառի սխալ արտաբերումից, վերջացրած տրամաբանական անկապ շեշտադրումներով ու առոգանությամբ: Էլ չեմ խոսում շարահյուսական ու ոճաբանական սխալների մասին: Ամեն ինչ խեղաթյուրված է: Ի՞նչ լեզվով են խոսում մեր որոշ լրագրողներ, հաղորդավարներ, սերիալների դերասաններ: Ոչ այն է հայերեն, ոչ այն` ռուսերեն, անգլերեն, կամ թուրքերեն: Հայոց լեզվի եթերից հնչող աղավաղումների մասին շատ է խոսվել, բայց երբեք քննադատությունն այսքան չի արհամարհվել ու անտարբերության մատնվել: Անում են այն, ինչ ուզում են, խոսում են այնպես, ինչպես իրենց է հարմար. «բացօցյա», «թարմեցնել», «արարածյան», «կարապեծյան», «մածյան», «գյուղապետներ», «փառատոններ», «ձինամո», «թանգանալ», «նախագա», «ոչ մեկ չգիտի», «հիցուն», «գինիկոլոգ»....հատորներ կարելի է կազմել: Իսկ հայկական սերիալների ու հերոսների անուննե՞րը... «Ֆուլ Հաուս», «Սաշ», «Իռեն», «Մառկ», «Յուռա», «Մաքս», «Ստեֆանի», «Վլադ»....կամ` հաղորդումների անունները` Փազլ, Պռոֆայլ, Թոք շոու... Այս ո՞ւր ենք գնում: Ի՞նչ լեզվով ենք դաստիարակում մեր երեխաներին: Ցավն այն է, որ սերիալների լեզուն տեղափոխվեց եթեր և որոշ լրագրողների համար դարձավ ընդօրինակելի: Ասել է, թե` սերիալները դարձան հայոց լեզվի վատ ճաշակի ձևավորող: Վերջերս մի գովազդ լսեցի` «Գնեք նոր ամաններ լվացող հեղուկ»: Մինչդեռ խոսքը ոչ թե նոր ամանների, այլ` հեղուկի մասին է: Սա հայերենասպանություն է, հանցագործություն: Խոսքս ուղղում եմ լուրեր կարդացող հաղորդավարներին, քանի որ լրատվությունը ցանկացած հեռուստատեսության գլխավոր մեխն է և ունի ամենամեծ լսարանը: Սիրելինեʹրս, անսխալ ու հարթ կարդալն ամենևին չի նշանակում լավ կամ ճիշտ կարդալ: Ձերբազատվեʹք մոնոտոնությունից, չափից ավելի արագախոսությունից, գունավորեʹք ձեր խոսքը: Ինչպե՞ս կարելի է նույն տոնայնությամբ ու վերաբերմունքով կարդալ քաղաքական, մշակութային, տնտեսական, մարզական լուրերն ու սահմանին զոհված կամ գլխատված զինվորի մասին ինֆորմացիան: Գոնե տրամաբանական դադար տվեք, դաʹ էլ չկա: Այդ անցումներն այնքան աննկատ ու նուրբ պետք է լինեն, որ մի կողմից չխաթարվի ձեր խոսքի ներդաշնակությունը, մյուս կողմից` հեռուստադիտողը զգա, որ ձեր սիրտն էլ է ցավում կատարվածից, կամ` հրճվում հաղթանակից: Չէ՞ որ դուք ձեր անձը չեք ներկայացնում, այլ մի ամբողջ հեռուստատեսություն: Երբեք չի կարելի թերագնահատել լեզվի, խոսքի ուժը: Ժամանակին այն բանակներ է առաջ տարել ու հաղթանակներ ապահովել (հիշենք թեկուզ Լևիտանին): Հարցնում եք` ի՞նչը կփոխեի: Ինչպես մեր երկիրը, հեռուստատեսությունն էլ գլխիվայր շրջված է: Պատճառը գրագիտության պակասն է, եթե չասեմ իսպառ բացակայությունը այն մարդկանց մեջ, ովքեր կոչված են ղեկավարելու այս կամ այն ոլորտը: Հարկավոր է նրանց փոխարինել մասնագետներով, պրոֆեսիոնալներով: Այսօր ռաբիսի թագավորության շրջան է հեռուստատեսությունում: Խոսքը միայն «Ամենակարող երգիչներ» հաղորդաշարին չի վերաբերում (սա առանձին զրույցի թեմա է ): Էկրանից հնչած խոսքն է ռաբիս, անկիրթ: Ժամանակին հեռուստատեսությոʹւնն էր ժողովրդին ճաշակ թելադրում, այսօր հակառակն է: Ըստ իս հենց սա էլ դարձավ հեռուստատեսության անկման պատճառը, որից ներքև գահավիժելու տեղ չկա այլևս: Այն օրը, երբ կհասկանան, որ հեռուստատեսությունը ոչ միայն լրատվամիջոց է, այլև արվեստների սինթեզ, ճշմարիʹտ արվեստների, այդ ժամանակ մենք կունենանք բարձրակարգ հեռուստատեսություն ու նրանով դաստիարակվող կիրթ հասարակություն: - Ձեր ժամանակվա և այսօրվա հեռուստատեսությունն ինչո՞վ են տարբերվում: - Եթե տեխնիկական հագեցվածության տեսանկյունից նայենք, այսօրվա հեռուստատեսությունը շատ ավելի շահեկան դիրքերում է նախկինի համեմատ: Նույնիսկ համեմատության եզրեր գտնելն է դժվար: Սա մե'ծ առավելություն է, որը հաղորդումը դարձնում է ավելի դիտարժան: Մյուս գլխավոր առավելությունը գրաքննության բացակայությունն է: Հաղորդավարը, մեկնաբանը, լրագրողն ազատ է իր կարծիքը, տեսակետն արտահայտելու մեջ, ինչը չկար նախորդ համակարգի օրոք: Ավելի ճիշտ, այդ կարծիքը հարմարեցված էր իշխող գաղափարախոսությանը: Այս ամենը լավ է, անշուշտ: Բայց եթե հաղորդավարի խոսքն ընդամենը բառերի շարան է, ոչ մի հետաքրքիր միտք, ասելիք չի պարունակում, գերժամանակակից տեխնիկան էլ չի փրկի հաղորդումը, ինչպես արագախոսությունը չի փրկում նրանց, ովքեր դրանով ուզում են քողարկել իրենց դատարկությունը, ասելիքի բացակայությունը: Չկա ավելի հետաքրքիր բան էկրանին, քան մարդը, որը գիտի ինչ է ասում, ինչու է ասում և ում է ասում: Հենց այսպիսի անհատականությունների շնորհիվ է ձևավորվում հեռուստատեսության վարկանիշը: Այս իմաստով իմ հեռուստատեսությունը (թույլ տվեք այսպես արտահայտվել) մեծ առավելություններ ուներ: Նորից գալիս եմ այն մտքին, որ հեռուստատեսության կոլեկտիվ աշխատանքի ամենապատասխանատու օղակը հաղորդավարն է, որի խնդիրը հեռուստատեսության խոսքը ժողովրդին հասցնելն է: Եվ այդ ճանապարհին որևէ խոչընդոտ, խանգարող հանգամանք չպետք է լինի. ո'չ հաղորդավարի ճղճղան ձայնը, ոʹչ տգեղությունը, ոʹչ խելացի երևալու մարմաջը, որն արտահայտվում է հատուկ կեցվածքներ ընդունելով, ոʹչ անթույլատրելիության աստիճանի արագախոսությունն ու շատախոսությունը, ոʹչ լեզվական կանոնների ոտնահարումը, ոʹչ անճաշակ կամ հաղորդմանը չհամապատասխանող հագուստն ու սանրվածքը, ոʹչ շպարվածությունը, ոʹչ մարմնի տարբեր մասերը ի ցույց դնելը... այսպես կարելի է անվերջ շարունակել: Սրանցից որևէ մեկի առկայությունն արդեն բավական է, որ հաղորդավարը չընդունվի, չսիրվի հեռուստադիտողի կողմից: Ահա թե ինչու պետք է մեծ կարևորություն տալ հաղորդավարի ընտրությանը: Ինձ համար ամենակարևորը ձայնն է, հաճելի տեմբրը: Բայց, ցավոք, սա էլ քիչ է: Նա պետք է հմայք ունենա, սովորական մարդկային հմայք, որը բացի հաճելի ձայնից, իր մեջ ընդգրկում է նաև այլ բաղադրիչներ. կրթություն, ինտելեկտ, խոսքի կուլտուրա, գեղեցիկ արտաքին, խոսակցական անթերի ապարատ: Սրանք են հաղորդավարի գնահատման չափանիշները, որոնք, ցավոք, այսօր չեն գործում: Արդյունքում ունենք այն, ինչ ունենք: - Ինչո՞վ եք զբաղվում արտերկրում և արդյոք մտադի՞ր եք վերադառնալ: - Ոչ մի բանով չեմ զբաղվում, բացի թոռնիկիս խնամելուց, որը դեռևս բուժման կարիք ունի: Իհարկե կվերադառնամ Հայաստան, միայն թե, տա Աստված, երեխաս առողջանա: |